Oto wskazane przez Lasicia przykłady (obydwa po- chodzą z powieści Zlatarovo zlato): Stjepko Gregorjanec (typ zła) oraz Klara Grubar-Ungnad (typ ambitnej, zachłannej i próżnej kobiety). 262 DOMINIKAKANIECKA stał przez wzgląd na zdecydowanie największą frekwencję), jak i implikowane (o nich za chwilę). Godne naśladowania cechy bądź postawy wobec konkretnych proble- mów Šenoa prezentuje przede wszystkim w ramach charakterystyki postaci.
102. Ibidem, s. 103. S. Longosz, Opiekuńcza funkcja aniołów w nauce Ojców Kościoła, [w:] Księga o aniołach, red. Oleschko, Kraków 2002, s. 199. Żywot św. 78. Доментијан, Живот Светога Симеона, tłum. Л. Марковић, Београд 1988, s. 296. 358 DOMINIKAGAPSKA „лица анђела Божјега”47, podobnie w Żywocie św. Stefana Milutina czytamy: „A gdy dusza opuszczała ciało, zobaczono, że twarz jego jest podobna do oblicza Anioła Bożego, bowiem jaśniał bardziej od Mojżesza”48. Czuwający przy umie- rającym ojcu św.
Istotną rolę w scenie umierania pełni światło. Jest ono znakiem narodzin świętego dla nieba (dies natalis), dlatego hagiografowie często wspominają o tym, że in hora mor- tis twarz świętego jaśnieje cudownym blaskiem, upodabniając się tym samym do świetlistego, anielskiego lica. Oblicze mniszki Jeleny porównane zostaje do Historia Królestwa Słowian, czyli Latopis popa Duklanina, red. Leśny, Warszawa 1988. Ibidem, s.
Groziło to rozpadem Jugosławii, czemu sprzeciwiały się inne państwa, a szczególnie Stany Zjednoczone, ich sojusznicy i ZSRR, obawiający się m. zgubnych skutków tych działań na sytuację w im- perium radzieckim i bezpieczeństwo w regionie. Wydawane wówczas liczne de- klaracje o poparciu integralności terytorialnej SFRJ i rządu premiera Markovicia nie przynosiły spodziewanych efektów. Zachód nie potraił podjąć skutecznych kroków, które by zapobiegły dezintegracji Jugosławii. Za pięknymi słowami nie szły konkretne propozycje, np. udzielenia wsparcia inansowego. Wydaje się także, że większość ówczesnych polityków, zajęta innymi zagadnieniami poli- tyki międzynarodowej, nie mogła sobie wyobrazić zagrożenia płynącego z roz- padającego się jak domek z kart państwa na Bałkanach.
Sawa zauważa, że na moment przed oddaniem ducha „rozjaśni- ła się nagle twarz świątobliwego starca”49. Jaśniejące oblicze świętego oznacza visio beatiica, najwyższe i ostateczne doświadczenie mistyczne – zatopienie w prawdziwej Światłości. Po „śmierci ciała” błogosławieni władcy-mnisi zasiadają wespół z aniołami i innymi świętymi do niebiańskiej uczty, jak czytamy u Domentijana: i był błogosławiony [św.
Dla Amerykanów i europejskich sojuszników ważniejszy stawał się proces demokra- tyzacji w Europie Środkowo-Wschodniej oraz transformacji politycznych i gospo- darczych w takich państwach, jak Polska czy Węgry. Pomimo tych zmian część polityków jugosłowiańskich pragnęła większego otwarcia na postępujący proces integracji w Europie. Istniały plany zgłoszenia przez federację wniosku o uzy- skanie statusu członka stowarzyszonego z Europejską Wspólnotą Gospodarczą (EWG) i przystąpienia do Rady Europy. Jednak większość państw zachodnich podchodziło ostrożnie do tych zamierzeń Jugosławii15.
Podkreślił, że 15 lat po pierwszym handlo- wym embargu nałożonym przez Grecję kraj konfrontuje się z kolejną blokadą, która mimo że niepodobna do tej z lat 90., powoduje te same skutki. Grecja należy do największych inwestorów w Republice Macedonii, ale równocześnie, blokując procesy integracyjne, pośrednio blokuje napływ zagranicznego kapi- tału i związanych z nim inwestycji. Równocześnie prezydent wyraził nadzieję na uładzenie stosunków z greckim sąsiadem i znalezienie satysfakcjonującego obie strony rozwiązania, które pozwoli na zapewnienie Macedonii europejskiej i euroatlantyckiej przyszłości, a tym samym dobrobytu jej obywatelom.
W takim kontekście jugonostalgia jest czymś zupełnie innym niż tito- stalgia. Co warte zauważenia, rozróżnienie to zdaje się korespondować z postu- lowanym przez badaczy podziałem na nostalgię kulturową i polityczną12, który zdaje się bardzo trafny, szczególnie w odniesieniu do takich obszarów, jak byłe Czechosłowacja, Związek Radziecki i Jugosławia, gdzie Jesień Ludów przynio- sła rozbicie wieloetnicznej federacji. Niemała część tamtejszych społeczeństw odczuwa tęsknotę, nie tyle za systemem komunistycznym, ile za dawną, wielką ojczyzną. Słoweniec – Aleš Debeljak, ujął to następująco: „Moja tęsknota za T.
Poznać Bałkany IV. Historia-Polityka-Kultura-Języki 9 Wielka Geograia Powszechna, Europa IV, Hiszpania, Portugalia, Włochy, tak kultura polska przeniosła ze sobą tradycje łacińskie na
Simeon – D. ] i po trzykroć szczęśliwy, pozyskawszy tę nieopisaną sławę tam, gdzie nie ma ani troski, ani westchnienia, a gdzie – we- dług Pisma – i aniołowie pragną przebywać, i przez samego Pana uszczęśliwio- ny został, i wszedł do tego pałacu nie ręką stworzonego, i spoczął na wieczerzy niebiańskiej wraz ze wszystkimi wybrańcami Bożymi50. Przybierają także wygląd charakterystyczny dla aniołów: ozdobieni są „ja- kimś cudownym pięknem i zaletami”51, głowę ich otacza świetlista aureola bądź wieniec, szaty jaśnieją niespotykaną bielą. Należy jednak zaznaczyć, że mimo tego, iż święci stają się „równi aniołom” w niebie, to teologia prawosławna (a także katolicka) podkreśla (za św. Pawłem52) wyższość człowieka nad bytami niebiańskimi w Boskim planie zbawienia: „Świat anielski ma służebny stosunek do naszego świata, na czele którego stoi człowiek, nie bacząc na hierarchiczną godność aniołów, wynikającą z ich bliskości do tronu Bożego”53.
21. FORUM KINA EUROPEJSKIEGO ORLEN-CINERGIA 25 Gioia Smid, Holandia 2014, 70 TEREDDUT/CLAIR-OBSCUR reż. Yesim Ustaoglu, Turcja/Francja/Niemcy/Polska 2016, 105 PIERWSZY POLAK NA MARSIE reż.