Suomi 6. joulukuuta 1917, Tšekki, tai oikeastaan silloin Tšekkoslovakia, johon Böömin ja Määrin lisäksi kuului Slovakia ja niin sanottu Karpato-Ukraina, 28. lokakuuta 1918. Uudet maat uudessa Euroopassa olivat kiinnostuneita toisistaan ja etsivät kontakteja, yhteistyötä, kokemuksia... Tšekkiläinen maanviljelijä ja maataloustieteilijä Ferdinand Klindera matkusti Baltian maihin, Suomeen ja Tanskaan ja vuonna 1937 julkaisi matkasta kirjan Český rolník severskými státy (Tšekkilainen talonpoika pohjoismaissa). Suomalainen kirjailija Ilmari Kianto matkusti Baltian maihin, Puolaan ja Tšekkoslovakiaan ja vuonna 1928 kirjoitti (ja vuonna 1948 julkaisi) siitä kirjan matkakirjan Poika maailman kylillä, jossa ihailevasti kertoo mm.
Ei ole vaikea arvata, kuka kirjallisuushahmo on meille tšekkiläisille tärkein. Epäilemättä se on hyvä sotamies Švejk. Olemme Švejkin kansa. Emme tavallisesti tee, mitä meitä käsketään, ja emme usko mihinkään, ei juhlapuheisiin ja suuriin sanoihin, tiedämme, että elämä on toisaalla. Pitävätkö klišeet ja myytit aina paikkansa? Muukalaisviholliset ja kateelliset tšekit vallitsivat pääministeriksi slovakialaisen miljardöörin Andrej Babišin (onneksi vain yhden kerran), ja toisaalta nyt otamme avosylin vastaan ja majoitamme kodeissamme tuhansia sotapakolaisia Ukrainasta.
Länsi-Böömin kylpylöistä, Moravský kras -nimisestä luola-alueesta, Brnosta ja tietysti Prahasta. Nuori Mika Waltari matkusti vuonna 1928 ensimmäisen kerran Helsingistä Istanbuliin - Berliinin, Prahan, Wienin, Budapestin, Belgradin ja Sofian kautta. Prahassa hän viipyi vain puolitoista tuntia Masarykin rautatieasemalla - ja oli aivan kyllästynyt, Praha hänelle oli köyhä, pimeä ja likainen kaupunki. Juna saapuu Prahaan illalla, kun on jo aivan pimeää. Sen pitää pysähtyä siellä kaksi tuntia. Jätän siis tavarani vaunuhyllylle ja lähden kävelylle.
Mauno Manninen oli kuuluisan lastenkirjailijan Anni Swanin ja runoilijan, professorin ja Suomen PEN klubin perustajan Otto Mannisen poika. Aiheesta kertoo suomalainen kirjailija Terhi Rannela romaanissaan Frau, sekä minä romaanissa Měj mě rád/a, Rakasta minua. Vuonna 1948 Suomi ei valinnut Tšekkoslovakian tien, jota Hertta Kuusinen mielenosoituksissa kaipasi, mutta viralliselle Tšekkoslovakialle ja koko Itäblokille se tunnetuista syistä ei ollut niin paha ja imperialistinen maa kuten muut länsimaat, ja suhteita Suomen ja Tšekkoslovakian välillä olivat vilkkaampia kuin muiden länsimaiden kanssa. En voi olla mainitsematta Emil Zátopekia, Satupekkaa, enkä tšekkiläisiä Zetor-traktoreja, jotka olivat tyypillisiä Suomen maaseudulle 1950-luvulla, mutta nämä asiat ovat tunnettuja ja minulla ei ole niihin lisättävää mitään mielenkiintoista.
Toisessa maailmansodassa suomalaiset urhoollisesti taistelivat Stalinia vastaan, kun taas tšekit eivät taistelleet Hitleriä vastaan. En ole historioitsija ja siksi en halua keskustella siitä, oliko se oikein vai väärin. Mainitsen vain yhden seikan. Lontoosta lähetetyt nuoret sotilaat (laskuvarjohyppääjät) Jozef Gabčík ja Jan Kubiš tappoivat Prahassa toukokuussa 1942 protektori Reinhard Heydrichin.
Niin teki myös Jan Ámos Komenský eli Johann Comenius. Vuonna 1642 Komenský tuli Ruotsiin. Hän tutustui siellä suomen ja saamen kieleen ja oli ensimmäisiä, joka huomasi niiden kielten sukulaisuutta unkarin kielen kanssa. Toinen tšekkiläinen tiedemies, joka huomasi samaa asiaa, oli slavistiikan perustaja Josef Dobrovský, joka vieraili Ruotsissa vuonna 1792. 1800 luvulla Helsingissä toimivat tšekkiläiset muusikot. Kuuluisin niistä lienee tenoristi, laulaja Josef Navrátil, joka oli Helsingin oopperan ihailtu tähtilaulaja.
Ehkä vain yksi pieni seikka: Maailmassa on kaksi kaupunkia, joissa on Zetor-niminen ravintola. Toinen on Helsinki, toinen kotikaupunkini Havlíčkův Brod - siinä Zetor on aika pahamaineinen niin sanottu non stop, eli yökerho, joka on auki koko yön, ja sekin on nyt muuttanut nimensä Starriksi. Vuonna 1964 nuori tšekkiläinen historioitsija, joka osasi unkaria, tuli Helsinkiin opettelemaan toista suomalais-ugrilaista kieltä eli suomea.
osa 1/4, Robotti voi pelastaa henkesi! – Suomi–Tšekki-seura ry
Annan hänelle ostamani makkarat, hän ottaa ne peljäten jotakin ilkeyttä, ahmii ne muutamina suupaloina, kiittää. Me kiertelemme iltaista Prahaa: muutamia leveitä, valaistuja katuja, kaupoissa alennus- ja konkurssimyyntejä - muuten mustaa ja synkkää. Prahaa sanotaan kauniiksi kaupungiksi - en tiedä - pari tuntia siellä tekivät minuun ahdistavan, köyhän, surullisen vaikutuksen. Näin likaa, kuluneita reklaamikilpiä, kalpeita, murheellisia kasvoja. Palaan juutalaisen kanssa takaisin asemalle.
Heydrich oli korkeatasoinen Natsi-Saksan upseeri ja hänen kuolema oli tärkeä merkki siitä, että tšekit eivät ole niin uskollinen ja lojaalinen kansa, kun voisi ajatella. Heydrich liittyy omalla tavallaan myös suomalais-tšekkilaisiin suhteisiin. Tai oikeastaan hänen leskensä Lina, joka 20 vuotta myöhemmin, vuonna 1965 meni naimisiin suomalaisen teatterimiehenMauno Mannisen kanssa.
Kiertomatka on tehnyt minut alakuloiseksi. Aseman lamput ovat kovin himmeät. Ainoastaan junassa on jotakin suurta ja kaunista - se odottaa lähtövalmiina - veturi puhaltaa höyryä - sen jättiläispyörät ovat valmiina iskemään uusia kilometrejä unen samentamiin aivoihin. Annan juutalaiselle viisi kruunua. Hän on nöyrä, kiitollinen ja ihastunut. Pimeä, surullinen Praha jää taakseni - puolihorroksessa vapisee ruumiini teräskiskojen rytmiä. Täytyy kyllä sanoa, että Waltari suhtautui hyvin kriittisesti kaikkiin kaupunkeihin, jossa matkan aikana pysähtyi. Tyytyväinen hän oli ainoastaan Bulgarian pääkaupungissa Sofiassa, jossa vietti yön kauniin ja salaperäisen tytön kanssa.
(suoratoisto<<<<) Suomi Tšekki elää 12 marraskuuta 2022
Tšekin tasavalta - Business Culture Finland
Tšekin parhaat matkakohteet - Kerran elämässä
Suomi kohtasi Tshekin salibandyn MM-kotikisojen välierässä.